Çevrimdışı

İşçinin bir saatlik ücreti nasıl hesaplanır?

İşçinin saatlik ücretinin belirlenmesi bir çok açıdan önem arz eder. Saatlik ücretin doğru hesaplanması fazla mesai ücretinin de doğru hesaplanmasını sağlar. O halde işçinin saat ücreti nasıl hesaplanır? Bu hesaplamayı anlamak için öncelikle işçinin günlük, haftalık ve aylık çalışma sürelerine göz atmak gerekir.

İşçinin haftalık çalışma süresi
İş Kanununa göre işçinin haftalık çalışma süresi 45 saattir. Yine kanuna göre işçiye haftada en az 24 saat kesintisiz hafta tatili verilmesi gerektiği göz önüne alındığında, bu 45 saatin 6 güne dağıtılması gerektiği hususu ortaya çıkmaktadır.

Günlük çalışma süresi
Peki nasıl dağıtılacaktır? Bu sorunun cevabı da yine İş Kanununda verilmiştir. Buna göre haftalık 45 saatlik çalışma süresi aksi kararlaştırılmazsa haftanın çalışılan günlerine eşit olarak bölünmek suretiyle uygulanmak zorundadır.

Bu durumda hesap açıktır. İşçinin bir günlük çalışma süresi 45/6 yani 7,5 saattir. O halde bir saatlik ücreti de buna göre hesaplanacaktır:

İşçinin aylık çalışma süresi
Yukarıdaki hesaba göre işçinin çalışma süresi günlük 7,5 saat olduğuna göre, aylık 30 gün üzerinden çalışma süresi 225 saat yapmaktadır:

İşçinin saatlik ücreti
İşçinin aylık çalışma süresi 225 saat olarak kabul edildiğinde, saatlik ücretin tespiti için yapılması gereken işçinin aylık maaşını 225’e bölmek olmalıdır. Böylece işçinin her bir saatlik ücretinin bedeli öğrenilebilir.

Fazla mesai saat ücreti
Fazla mesai, işçinin haftalık 45 saatin üzerinde yaptığı çalışmaları ifade eder ve normal çalışmaya göre daha yüksek ücret ödenmesini gerektirir

Fazla mesai ücreti, normal çalışma ücretine göre yüzde 50 zamlı olduğuna göre, bulduğumuz saatlik çalışma ücretini 1,5 ile çarparsak, fazla mesai ücretini bulmuş oluruz. Buna göre fazla mesai ücreti; işçinin aylık ücretinin 225’e bölünüp 1,5 ile çarpılmasıyla bulunacaktır.

Saat ücretine dair Yargıtay kararı
“… Bununla birlikte davacı dava ve sonrasında verdiği diğer dilekçelerinde yaptığı fazla çalışmaların ödenirken saat ücretinin 280’e bölünmek suretiyle tespit edildiğini dolayısıyla eksik ücret ödendiğini iddia etmiştir. Gerçekten de fazla çalışma ücreti tespit edilirken aylık ücret 225’e bölünerek hesaplama yapılmalıdır. Çünkü aylık ücretin içerisinde çalışılmadan ödenen hafta tatili alacakları da mevcuttur. Çalışılan günlerin ücreti 195 saat olsa da günlük ve saatlik ücretin tespitinde hafta tatiline denk gelen günlerin de 7,5 saatten hesaplanmasıyla ücret 225 saatin karşılığı olacaktır. Davalının yaptığı hesaplamada bu husus dikkate alınmadığından yapılan hesaplamanın eksik ödeme içerdiği açıktır…” (7 Hukuk, 2013/17251 E. ve 2014/4554 K.)

Maaşın 240’a bölünmesi
Bazı işyerlerinde hesaplama yapılırken; işçinin günlük çalışma süresinin 8 saat olduğundan bahisle, maaşın 30*8=240 hesabı sonucunda 240’a bölündüğü görülmektedir.

Halbuki işçinin günlük 8 saat olarak ifade edilen çalışma süresi içinde en az yarım saat ara dinlenmesi de vardır. Böyle olunca işçinin günlük çalışma süresi aslında 8 saat değil 7,5 saattir.

Ancak 225 rakamı, işyerinde başkaca özel bir günlük çalışma süresi belirlenmemesi halinde geçerlidir. Örneğin işyerinde günlük çalışma süresi 8 saat ise, saatlik ücretin bulunması için 225 değil 240’a bölünmesi gerekir. Aşağıdaki kararlar da bu yöndedir:

“… Davacının çalışma saati yönünden dava dilekçesinde bir iddiası olmadığı gibi dosya içeriğinde buna ilişkin bir düzenleme bulunmaması karşısında, davacının ücretinin günlük 7,5 saat, aylık 225 saat üzerinden hesaplanması gerekirken aylık 240 saat üzerinden hesaplanması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir…” (9 Hukuk, 2018/12210 K.).

“… davalı işverence sunulan mesai şeritlerinde günlük mesainin 8 saat olarak belirtilmesi karşısında, hesaba esas alınan saat ücretinin aylık 240 saat yerine 225 saat ile çarpılması ve hesapların giydirilmiş brüt ücret üzerinden yapılması yerine giydirilmiş net ücretten yapılması bozmayı gerektirmiştir…” (9 Hukuk, 2017/1621 K.).

Maaşın 195’e bölünmesi
İşverenler tarafından yapılan bir başka hata ise, işçinin saatlik ücreti bulunurken maaşının 180 ya da 195’e bölünmesidir.

Bu hesabı yapan işveren; işçinin çalışma süresinin günlük 7,5 saat ve haftalık 45 saat olduğundan yola çıkmakta ve 4 hafta karşılığı 180 saat ya da iki gün daha ekleyerek 195 saat aylık çalışma olduğunu düşünmektedir.

Burada yapılan hata, işçinin çalışmadan ücretini almayı hak ettiği hafta tatillerinin dikkate alınmamasıdır. İşçinin hafta tatilinde çalışmaması, o günlere ait ücretini aldığı ve bunun da saatlik ücret hesabında kullanılması gerektiği gerçeğini değiştirmez.

Ayrıca bu hesap işverenlerin aleyhine olup işçinin saatlik ücretini, olması gerekenden daha yüksek çıkaracaktır.

Çalışma süresinin 45 saatin altında olması halinde saat ücreti
Yukarıdaki tüm hesaplamalarda işçinin çalışma süresi 45 saat olarak öngörülmüştü. Gerçekten de işçinin haftalık çalışma süresi 45 saati çoğu zaman aşsa bile, aşan bu süreler fazla mesai olarak kabul edilecek ve işçinin çalışma süresi yine de haftalık 45 saat olacaktır.

Ancak bazı işyerlerinde ve bazı çalışanlar için çalışma süresi 45 saatin altında belirlenebilir. İşçiye ödenen maaş da bu daha az belirlenen saatin karşılığı olabilir. O halde artık yukarıdaki 225’e bölme işlemi burada doğru olmayacaktır; çünkü işçinin aldığı ücret haftalık 45 saatin değil, daha düşük bir saatin karşılığıdır.

Örneğin işçinin çalışma süresinin haftalık 6 gün karşılığında 39 saat olarak belirlenmesi halinde; işçinin günlük çalışma süresi 6,5 saat demektir. O halde aylık çalışma süresi de 30*6,5 yani 195 saat olacaktır. Bu işçinin saatlik ücretini bulmak için kullanılması gereken formül şu olmalıdır: İşçinin aylık ücreti / 195

SONUÇ

İşçinin bir saatlik ücretini matematiksel olarak formüle edersek ortaya şöyle bir sonuç çıkacaktır: İşçinin aylık ücreti 30’a bölünür. Çıkan rakam da 7,5’a bölünür. Sonuç, işçinin bir saatlik ücretidir. Daha kısa bir özetle işçinin aylık ücreti 225’e bölünür;

İşçinin bir saatlik ücreti = İşçinin aylık ücreti / 225

Fakat burada çok önemli bir ayrıntıyı vurgulamak gerekir ki; işçinin saatlik ücret bulunurken AGİ’nin dışlanması gerekir. Şu yazımızda gerekçesini açıkladığımız üzere ve Yargıtay kararlarında da böyle ifade edildiği için, işçinin aylık ücretini bulurken asgari geçim indirimi (AGİ) düşülmelidir:

NOT: Yukarıda bazı yerlerin üstünü çizdim; çünkü AGİ artık kalktı. Şu yazımda da sebebini izah ettiğim üzere; çalışanlar için artık asgari geçim indirimi söz konusu olmayacağı için, saatlik ücreti bulmanın formülü de değişti ve sadeleşti: Asgari ücretin içinde AGİ var mıdır?

Bu durumda nihai formül şu şekilde olacaktır:

İşçinin bir saatlik ücreti = İşçinin aylık ücreti / 225

Bazı işyerlerinde işçinin saatlik ücretini hesaplamak için maaşının 240’a, 180’e ya da 195’e bölündüğü görülmektedir. İşçinin günlük çalıma süresinin 8 saat olduğu veya hafta tatillerinin dışlanması gerektiği varsayımından yola çıkan bu hesaplar kesinlikle yanlıştır.

İşçinin fazla mesai ücreti, normal mesai ücretinden %50 daha fazla olduğuna göre; bir saatlik fazla mesai ücreti hesabı da aşağıdaki gibi olacaktır:

İşçinin bir saatlik fazla mesai ücreti = İşçinin aylık ücreti / 225 * 1,5

GÜNCELLEME:

Buraya kadar anlattığım her şey ayniyle doğru olmakla birlikte; 2022 yılında hayatımıza giren “asgari ücrete vergi istisnası” fazla mesai hesaplamasını bir miktar değiştirdi. Artık çalışanların asgari ücrete kadar saatlik ücretleri ile asgari ücreti aşan saatlik ücretleri farklı olacak.

Bunun nedeni, asgari ücreti aşan ücretlerden gelir ve damga vergisi kesilmesi; fakat asgari ücrete kadar olan tutarlardan kesilmemesidir. Bunun doğal sonucu ise; işçinin saatlik ücretinin asgari ücrete kadar yüksek ve asgari ücretten sonra daha düşük olmasıdır.

Haliyle fazla mesai ücreti artık klasik anlamda, işçinin saatlik ücretinin 1,5 katı olmayacak ve hesaplama öncesinde saatlik ücretin gelir ve damga vergisi kesintisi yapılarak yeniden hesaplanması gerekecektir. Konuyu somut olarak ve örnekle anlattığım şu yazımı okursanız, ne demek istediğimi daha iyi anlayacağınıza eminim:

__________________

To view links or images in signatures your post count must be 0 or greater. You currently have 0 signatures.